Zapowiadaną już poprzednio analizę przepisów nowej ustawy, która będzie dalej określana jako "PT", należy, jak się wydaje, zacząć od omówienia przepisów dotyczących jej wchodzenia w życie.

Wskazanie swoistego harmonogramu wchodzenia PT w życie oraz jego bezpośrednich skutków ma pierwszoplanowe znaczenie w wyjaśnianiu tego aktu prawnego, obecnie podstawowego dla naszej telekomunikacji. Przepisy przejściowe, dostosowujące i końcowe znalazły się razem w ostatnim rozdziale PT (art. 135-151).

Zgodnie z ostatnim swoim przepisem (art. 151), PT zasadniczo wchodzi w życie 1 stycznia 2001 r. Oznacza to stosunkowo krótką, jak na ustawę wprowadzającą tyle zmian w obecnym unormowaniu tej materii, vacatio legis. Stanowi to, z punktu widzenia formalnego, poważną różnicę w stosunku do odpowiedniego przepisu (art. 153) rządowego projektu ustawy (druk sejmowy nr 943), przewidującego zasadniczo dwunastomiesięczną vacatio, licząc od daty ogłoszenia w "Dzienniku Ustaw". Nie można jednak zapominać, że rząd liczył na stosunkowo szybkie uchwalenie ustawy - a zatem na to, że weszłaby ona w życie nie później niż 1 stycznia 2001 r.

Od ogólnej reguły wejścia PT w życie z początkiem przyszłego roku wprowadzono kilka wyjątków, skonstruowanych nieco odmiennie od wspomnianego projektu rządowego. I tak:

A) już z dniem ogłoszenia w "Dzienniku Ustaw" wchodzą w życie:

1) art. 131 pkt 3 i 4 - są to niektóre zmiany w ustawie z 23 listopada 1990 r. o łączności, uzgadniającej ją z terminologią ustawy z 4 września 1997 r. o działach administracji rządowej,
2) art. 136 ust. 2 - początek 30-dniowego terminu, w którym Prezes Rady Ministrów ma powołać Prezesa Urzędu Regulacji Telekomunikacji (choć jeszcze nie tworzy się samego urzędu),
3) art. 141 - przepis ten dotyczy likwidacji PITiP oraz PAR przez nałożenie na ministra właściwego do spraw łączności obowiązku wyznaczenia likwidatorów obydwóch instytucji, a na likwidatorów obowiązku przystąpienia do sporządzania bilansu zamknięcia,
4) art. 144 - początek:

• trzymiesięcznego terminu, w którym TP SA ma przedłożyć pisemny wniosek o wydanie zezwolenia na eksploatację wszystkich wymagających zezwolenia publicznych sieci telefonicznych oraz publicznych sieci przeznaczonych do rozpowszechniania lub rozprowadzania sygnałów radiofonicznych lub telewizyjnych, eksploatowanych przez TP SA w dacie złożenia wniosku,
• 30-dniowego terminu, w którym minister właściwy do spraw łączności określi wzory odpowiednich dokumentów (mając to zresztą uczynić w bardzo dyskusyjnej formie prawnej - mianowicie w formie decyzji, która wymaga przeprowadzenia postępowania w trybie Kodeksu postępowania administracyjnego i może przecież być przedmiotem skargi do Naczelnego Sądu Administracyjnego);

B) po upływie 30 dni od dnia ogłoszenia ustawy wchodzą w życie przepisy:

1) art. 109 ust. 2-9 - przepisy te odnoszą się do prezesa URT,
2) art. 112 ust. 1-4 i 8 - ogólne przepisy dotyczące URT, przepis wskazujący zasadę określenia wynagrodzenia prezesa URT oraz wiceprezesów i pracowników tego Urzędu oraz upoważnienie do określania zasad wynagradzania tych osób przez Prezesa Rady Ministrów (upoważnienie to można uznać za o tyle nieprawidłowe, że już od dawna wskazuje się, że w rozporządzeniu nie można normować "zasad", lecz tylko "szczegółowe zasady"),
3) art. 113 - o oddziałach terenowych URT (gdzie jest też mowa o statucie URT, choć przepis dotyczący statutu nie wchodzi jeszcze w życie),
4) art. 131 pkt 2 lit. b, pkt 8 lit. a, pkt 9 i pkt 12 - są to określone zmiany w Ustawie o łączności, odnoszące się przede wszystkim do kontroli,
5) art. 136 ust. 1 i 3 - o utworzeniu URT oraz o upoważnieniu ministra właściwego do spraw finansów do dokonania odpowiednich zmian w budżecie na rok , 6) art. 137 - o zniesieniu PITiP przez jej "wchłonięcie" przez URT, 7) art. 139 - o pracowniczych skutkach tego zniesienia,

C) z kolei dopiero z 1 stycznia 2002 r. wchodzą w życie przepisy:

1) art. 9 - o trybie wydawania zezwolenia na eksploatację publicznej sieci telefonicznej,
2) art. 25 ust. 1 - o przetargu na rezerwację częstotliwości,
3) art. 32 - o trybie egzekucji opłat za wydanie lub posiadanie uprawnień,
4) art. 112 ust. 5-7 - o premiach dla prezesa, wiceprezesów i pracowników URT;

D) a z 1 stycznia 2004 r. wejść ma w życie przepis art. 59 ust. 1, wprowadzający standardową w skali międzynarodowej zasadę, iż ceny usług powszechnych świadczonych przez operatorów o znaczącej pozycji rynkowej powinny uwzględniać koszt ich świadczenia i być niezależne od sposobu wykonania usługi, jeżeli użytkownik nie żąda świadczeń dodatkowych (przy czym pozostała część art. 59, zawierająca elementy instrumentarium umożliwiającego funkcjonowanie standardu, wchodzi w życie już 1 stycznia 2001 r.).

Z przepisów przejściowych i dostosowujących, poza już wymienionymi, należy zwrócić uwagę na przepisy następujące:

1) art. 135 - zgodnie z którym do 31 grudnia 2002 r. nie można świadczyć międzynarodowych usług telefonicznych, ani też świadczyć usług międzynarodowych za pomocą sieci eksploatowanych przez podmiot zagraniczny lub spółkę z udziałem podmiotów zagranicznych, co nie dotyczy TP SA (a także jej prawnych następców lub podmiotów powstałych w wyniku jej podziału bądź przekształceń); zasada ta może być jednak złagodzona przez rozporządzenie Rady Ministrów, wydane na podstawie ust. 4;
2) art. 138 - znoszący PAR (z dniem 1 stycznia 2001 r.);
3) art. 142 - dotyczący mocy prawnej określonych koncesji i zezwoleń oraz przydziałów częstotliwości wydanych na podstawie ustawy o łączności oraz przydziałów częstotliwości zawartych w koncesjach na rozprowadzanie lub rozpowszechnianie programów telewizyjnych lub radiofonicznych - zasadą (z wyjątkami określonymi w tymże art. 142) jest to, że stają się one, odpowiednio do treści PT, z mocy prawa zezwoleniami, pozwoleniami albo rezerwacjami częstotliwości;
4) art. 143 - dotyczący świadectw homologacji dla urządzeń telekomunikacyjnych wydanych na podstawie Ustawy o łączności;
5) art. 145-148 - odnoszą się do:

• złożenia przez TP SA (lub jej prawnych następców lub podmioty powstałe w wyniku jej podziału lub przekształcenia) - poza wnioskiem, o którym mowa w art. 144 (już omówionym), którego skutkiem ma być przyznanie do 28 lutego 2001 r. stosownego zezwolenia na okres 25 lat - wniosku o wydanie pozwoleń na używanie urządzeń radiowych eksploatowanych przez TP SA i nie objętych posiadanymi pozwoleniami w dacie złożenia wniosku (wniosek ma być złożony do 28 lutego 2001 r., a pozwolenie wydane do końca 2001 r.),
• korzystania przez TP SA (jej następców, podmioty powstałe w wyniku jej podziału lub przekształcenia), do czasu uzyskania odpowiednich zezwoleń bądź pozwoleń uprawnień nabytych na podstawie Ustawy o łączności;

6) art. 150 ust. 1, utrzymujący w mocy, w zakresie niesprzecznym z PT, do czasu wydania przepisów wydanych na podstawie PT (lecz nie dłużej niż przez dwa lata, czyli do 31 grudnia 2002 r.) przepisy wykonawcze wydane na podstawie Ustawy o łączności - jest to o tyle istotne, że PT zawiera 15 upoważnień do obowiązkowego wydania rozporządzeń, nie licząc upoważnień o charakterze fakultatywnym (choć tylko część tych upoważnień ma przedmiot związany z aktualnie obowiązującymi aktami wykonawczymi);
7) art. 150 ust. 2 - nakazujący stosować przepisy PT do spraw toczących się w trybie Kodeksu postępowania administracyjnego, wszczętych przed dniem wejścia ustawy w życie, a nie zakończonych decyzją ostateczną.

Jak widać, redagując powołane przepisy, starano się kierować określonym scenariuszem i harmonogramem wprowadzania w życie nowych rozwiązań. Jednak redakcja nie jest do końca precyzyjna, a to zdaje się oznaczać, że i scenariusz mógł nie być w pełni precyzyjny. Podstawowe daty w harmonogramie - to pierwsze dni kolejno po sobie następujących trzech lat: 2001 r. (jako data wejścia w życie zasadniczej części PT), 2002 r. (jako data, w której TP SA powinna już działać na podstawie zezwoleń i pozwoleń stawiających ją formalnie na równi z innymi operatorami) oraz 2003 r. (liberalizacja w międzynarodowych usługach telefonicznych). Całość wchodzenia w życie PT ma się zamknąć 1 stycznia 2004 r., kiedy to ma wejść w życie ostatni przepis nowej ustawy, mianowicie omówiony już, art. 59 ust. 1.

Autor jest profesorem w Uniwersytecie Warszawskim, adwokatem i radcą prawnym.